Sami sobie o sobie przed ostatnim Zjazdem

Sami sobie o sobie przed ostatnim Zjazdem
Opublikowano 19 lipca 2023 w: Aktualności

Tuż przed XVIII Zjazdem Socjologicznym jego Rada Programowa zwróciła się imiennie do około stu socjologów obojga płci, różnych pokoleń, różnych specjalności i z różnych miast z prośbą o wypowiedzi w kilku kwestiach podstawowych dla naszej dyscypliny.

1. W ostatnich dekadach społeczeństwo polskie doświadcza wielkich zmian. Czy Pani/Pana zdaniem socjologia polska je opisała, uogólniła i teoretycznie zinterpretowała? Co uchwyciła, a co pominęła? Co wnosi do socjologii światowej?

2. Zmiany dokonały się także w samym życiu i otoczeniu instytucjonalnym socjologii, m.in. następują w niej kolejne zmiany pokoleniowe. Jak Pani/Pan je widzi i ocenia? Jakie widzi „motory i hamulce” przyszłego rozwoju socjologii?

3. Zmianie uległa funkcja społeczna socjologii. Jak widzi Pani/Pan dzisiejsze relacje między socjologią a społeczeństwem i władzą polityczną, aktywizm społeczny

socjologów i krzewienie wyobraźni socjologicznej?

Na ankietę wpłynęło (tylko) 11 odpowiedzi. Nadesłali je: Izabella Bukraba-Rylska (CC), Mikołaj Cześnik (SWPS), Izabela Grabowska (ALK), Michał Kaczmarczyk (UG), Krzysztof T. Konecki (UŁ), Maciej Kowalewski (USz), Lucjan Miś (UJ)), Magdalena Nowicka-Franczak (UŁ), Andrzej Słaboń (UEK), Marek S. Szczepański (UŚ) i Anna Śliz (SGGW). Mała liczba zwrotów sprawiła, że w czasie Zjazdu nie odbyła się planowana na podstawie odpowiedzi, dyskusja na temat stanu i perspektyw socjologii w Polsce. Cały blok wypowiedzi ukazał się natomiast w „Kulturze i Społeczeństwie” (2023 nr 2, dostępny on-line) – z nadzieją, że zainspirują one towarzystwo socjologiczne do refleksji i dyskusji nad sobą. Pozostanie on też zapisem samoświadomości socjologów polskich A.D. 2022. Zapewne też niejednego zastanowi fakt, że socjologowie, którzy tak chętnie zadają pytania innym, tak niechętnie odpowiedzieli na tylko trzy pytania i m postawione …

Autorzy nie stanowią ani statystycznej, ani typologicznej reprezentacji socjologów polskich. W ich wypowiedziach znajdujemy jednak, własne lub przywołane opinie, które reprezentują znaczną część poglądów polskich socjologów. Także dlatego trzeba czytać je z uwagą, pamiętając wszakże o niepoznanych opiniach innych socjologów.

Wypowiedzi poprzedzone są, napisanym przez inicjatora ankiety, prospektywnym rzutem oka na całość, jego trzy sekcje odnoszą się do kolejnych pytań i udzielonych na nie odpowiedzi. Oto podsumowania kolejnych sekcji:

1. „Klimat odczuwany” wypowiadanych przez socjologów ocen swej dyscypliny w ciągu pokolenia przebył drogę od transformacyjnej euforii do stanu, który nieźle oddaje słowo malaise.

2. Plemię socjologów reaguje na istotne zmiany w otoczeniu podobnie jak na presję zmian reagują różne opisywane przez socjologów społeczności, tradycyjne i nowoczesne.

3. Socjologowie widzą potrzebę wzmożenia aktywności w życiu społecznym, ale widzą też pułapki zaangażowania. Na szczęście są świadomi tego, że rola socjologii w sferze funkcji społecznej w wielkim stopniu zależy od nich samych.

Antoni Sułek