Panel dyskusyjny: Etyka w badaniach społecznych – pomiędzy instytucjonalizacją a intuicją badacza

Panel dyskusyjny: Etyka w badaniach społecznych – pomiędzy instytucjonalizacją a intuicją badacza
Opublikowano 29 kwietnia 2019 w: Aktualności, Komunikaty: Oddział Łódzki PTS

Panel dyskusyjny pt. Etyka w badaniach społecznych

Etyka jest jednym z najważniejszych elementów współczesnej praktyki prowadzenia badań społecznych, zwłaszcza jakościowych. Stawia się ją na równi z warsztatem metodologicznym oraz podstawami teoretycznymi projektowanych i prowadzonych badań. Jednak często kwestie etyczne stanowią dla badaczy spore wyzwanie, z którym nie zawsze potrafią sobie poradzić.

Szczególnym wyzwaniem etycznym są badania dotyczące zjawisk trudno dostępnych (np. w związku z wykraczaniem poza społeczne normy) oraz tzw. drażliwych kwestii, związanych z intymną sferą życia człowieka, bądź jego osobistymi, nierzadko traumatycznymi przeżyciami, Trudności w poświęconych im projektach badawczych pojawiają się na każdym kroku, dotycząc m. in. wiarygodności informatorów/badanych, wyboru odpowiedniej metody, niedostatecznej wiedzy na dany temat. Wszystko to powoduje, że badacz/-ka może znaleźć się w sytuacji, kiedy kontrola procesu badawczego jest niewielka. Czasami przeprowadzenie niektórych czynności badawczych może okazać się niemożliwe (np. ze względu na brak zgody na wejście do instytucji totalnej czy niechęć badanych do ujawniania informacji). Złożoność i specyfika badań trudno dostępnych zjawisk skłania do stosowania metod jakościowych, które stawiają badacza/-kę wobec wielu problematycznych sytuacji, na które może nie być on/ona przygotowany/-a. Niekiedy ostatnią instancją odwoławczą jest intuicja badawcza i doświadczenie w pracy w terenie.

Różnorodność i wielość dylematów etycznych powoduje coraz większe zainteresowanie etyką badań społecznych i rosnącą liczbę publikacji, w których badacze poruszają kwestie etyczne. Zwiększa się także kontrola formalna nad etycznymi decyzjami badaczy (np. poprzez komisje etyczne), co wprowadza nowy kontekst dla badań prowadzonych w naszym społeczeństwie.

Uznając obszar etyki badań społecznych za jedno z ważniejszych pól problemowych współczesnych nauk społecznych, Zarząd Oddziału Łódzkiego PTS zaprasza na dyskusję panelową w dwóch odsłonach

Panel I. – 13 maja 2019 r., sala T401, początek od godziny 16:00

Etyka w badaniach społecznych – pomiędzy instytucjonalizacją a intuicją badacza

Panel II. – październik 2019 r.

Etyka w jakościowych i ilościowych badaniach społecznych

W pierwszym panelu zaproszeni goście oraz pozostali uczestnicy podejmą dyskusję nad następującymi kwestiami:

1. Jak instytucjonalizacja etyki badań społecznych wpływa na praktykę badawczą i badaczy? Jaka jest rola komisji etycznych, czy są one potrzebne badaczom, a może stanowią niepotrzebne ograniczenie? Jakie problemy i zagrożenia wiążą się z pracą komisji etycznych? Jakie doświadczenia mają w tym zakresie uczestnicy panelu? Jakie znaczenie mają kodeksy etyczne? Jak rolę w rozwoju etyki badań mają pełnią stowarzyszenia badaczy społecznych różnych dyscyplin?

2. Jakie problemy etyczne pojawiają się, gdy badacze podejmują się badania zjawisk drażliwych/trudnych? Jak radzić sobie w terenie badając grupy zamknięte, wykluczone, specyficzne grupy zawodowe, społeczności lokalne, czy też zjawiska, które budzą wątpliwości etyczne: działania zakulisowe, korupcję, konflikt interesów? Jakimi rozwiązaniami prawnymi dysponuje badacz i czy one mają zastosowanie do obszaru badań społecznych? Jakie praktyczne rozwiązania stosują badacze (np. dotyczące ochrony badanych przed potencjalnymi negatywnymi skutkami badań?) Na czym polegają nadużycia badawcze i naruszenia etyki zawodowej? Jak etycznie prezentować dane?

Do dyskusji zaproszeni zostali: dr Agata Ignaciuk (Uniwersytet w Granadzie, UW), dr Adrianna Surmiak (UW) oraz prof. Antoni Sułek (UŁ).

Dyskusję poprowadzą: dr Sylwia Męcfal (UŁ) oraz dr Jakub Ryszard Stempień (UŁ).

W drugim panelu, zorganizowanym jesienią br., zapraszamy do dyskusji dotyczącej etyki w społecznych badaniach jakościowych i ilościowych. Wśród podjętych w dyskusji zagadnień znajdą się następujące problemy:

1. Czy prowadzenie badań ilościowych i jakościowych wymagają wypracowania odmiennych kodeksów etycznych, czy też badacze kierują się podobnymi zasadami? Jak różne podejścia metodologiczne kształtują etykę badań?

2. Jakie teorie etyczne mają zastosowanie w praktyce badawczej?

3. Jak na siebie wzajemnie wpływa etyka badacza, etyka badań i etyka badanych w praktyce badawczej w obu podejściach badawczych?

Zaproszeni goście: dr Andrzej Rostocki (OŁ PTS), pozostali goście zostaną ogłoszeni w późniejszym terminie.

Dyskusję poprowadzą: prof. Agnieszka Golczyńska-Grondas (UŁ) oraz dr Krystyna Dzwonkowska-Godula (UŁ)