Sekcja Socjologii Sztuki PTS serdecznie zaprasza na seminarium naukowe „Spotkania interdyscyplinarne” pt.: OBECNOŚĆ. Perspektywy włączenia poprzez sztukę.

Sekcja Socjologii Sztuki PTS serdecznie zaprasza na seminarium naukowe „Spotkania interdyscyplinarne” pt.: OBECNOŚĆ. Perspektywy włączenia poprzez sztukę.
Opublikowano 24 kwietnia 2018 w: Aktualności, Komunikaty Sekcja Socjologii Sztuki

Katedra Socjologii Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie oraz Sekcja Socjologii Sztuki Polskiego Towarzystwa Socjologicznego serdecznie zaprasza na seminarium naukowe „Spotkania interdyscyplinarne” pt.: OBECNOŚĆ. Perspektywy włączenia poprzez sztukę. Podczas tego seminarium będziemy poszukiwać odpowiedzi na pytania o znaczeniu sztuki i twórczości osób doświadczających wykluczenia. Zostaną również przedstawione wnioski z realizacji projektów „włączenia poprzez sztukę” na rzecz osób w kryzysach.

Seminarium naukowe „Spotkania interdyscyplinarne” ma charakter cykliczny i jest zaproszeniem ze strony środowiska socjologów Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie do interdyscyplinarnej refleksji i dyskusji nad społecznymi i kulturowymi problemami współczesnego świata. Punktem wyjścia do dyskusji są prezentacje dotyczące zagadnień należących do różnych obszarów rozważań, które, jak sądzimy, mają „moc uruchamiającą” dyskusje zgromadzonych przedstawicieli rozmaitych dziedzin nauki.

Seminarium odbędzie się 09. maja 2018 r. o godz. 15.00 w sali 03 Budynek G, UEK, Kraków.

ABSTRAKTY WYSTĄPIEŃ:

Samotność instytucji wśród grup docelowych
Magdalena Mazik, Kierowniczka Biblioteki MOCAK

„W miejscu, w którym najmniej byśmy się spodziewali – w Bibliotece Muzeum Sztuki Współczesnej, (…) w tej białej, trochę nudnej przestrzeni…”
(początek relacji uczestniczki warsztatów w Bibliotece)

Korzystając z terminologii Pierra Bourdieu (pole sztuki) oraz Jacquesa Ranciera (dzielenie postrzegalnego), chciałabym przyjrzeć się krytycznie myśleniu o publiczności instytucji kultury i projektowaniu odbiorców poprzez kategorie grup docelowych. O ile u podstaw równego dostępu do edukacji leży przekonanie o konieczności przełamania nierówności (np. poprzez specjalne programy czy udogodnienia dla osób z niepełnosprawnościami), to w przypadku miejsca opartego na dobrowolności użytkowania przez indywidualnych odbiorców, dodatkowym wyzwaniem staje się przeciwstawienie się wykluczeniu społecznemu. Biblioteka jest miejscem, które każdego dnia realizuje się poprzez swoich użytkowników. Nakłada to na nią wyzwanie bycia nie tylko placówką specjalistyczną, ale też przestrzenią integrującą i otwartą na dialog, niezależnie od wykształcenia czy statusu społecznego gości.
Wystąpienie ma na celu refleksję nad sposobami przełamywania stereotypów związanych ze sztuką współczesną, alienacją przestrzeni muzealnej, zachęcania potencjalnych odbiorców oraz postawienie pytania o odpowiedzialność instytucji za zaistniałą wspólnotę odbiorców.
Wystąpienie będzie oparte na doświadczeniu Biblioteki w Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie MOCAK i podejmowanych w niej działaniach (m.in. wystawa Prywatne wnętrze, 2014, https://mocak.pl/prywatne-wnetrze).

Metafory kryzysu
Małgorzata Kopecka, Stowarzyszenie Archipelagi Kultury

Wystawa Uważaj na głowę znajdująca się w podziemiach szpitala Specjalistycznego im. dr. Babińskiego jest próbą zapisu / zobrazowania procesu przechodzenia przez kryzys psychiczny. Powstała dzięki wywiadom z osobami, które go doświadczyły oraz wspólnej pracy zespołu złożonego z pacjentów i pracowników szpitala oraz osób bliskich chorującym. Chociaż projekt w swoich założenia nie miał wpisanego charakteru arteterapeutycznego ani artystycznego, praca nad ekspozycją oraz oprowadzanie zwiedzających przybiera interesujące formy, które można uznać za działania na pograniczu sztuki. W ramach wystąpienia będę mówić o szansach płynących z takiej formy opowiadania o chorobach psychicznych w walce o zmniejszanie uprzedzeń, ale także o wątpliwościach i trudnościach w działaiu zespołu wystawy.
Sztuka jako medium edukacji, na wybranych przykładach polskiej sztuki współczesnej.
Krzysztof Marchlak, Instytut Malarstwa i Edukacji Artystycznej, Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie

Sztuka jako metoda wychowania, budowania postaw społecznych, zachęcania do refleksji nad kondycją współczesnego świata oraz samych siebie obecna jest w nie tylko w dyskursie psychologicznym, we współczesnych praktykach muzealnych oraz w środowiskach akademickich i uniwersyteckich, lecz coraz częściej angażuje samych artystów. Przestrzeń publiczna, jaką z pewnością są muzea czy uniwersytety, w widocznym zakresie stwarza możliwości inkluzji społecznej osób zagrożonych wykluczeniem. Ośrodki edukacyjne oferują zajęcia przygotowujące studentów do realizacji działalności prospołecznej z wykorzystaniem potencjału sztuki, o czym świadczy m.in. rozwój takich kierunków studiów jak: animacja kultury i edukacja artystyczna, muzea realizują projekty dedykowane sprecyzowanym grupom docelowym, artyści zapraszają odbiorców do współdziałania i współtworzenia projektów artystycznych. Sztuka stwarza przestrzeń dialogu, wymiany, poznania, akceptacji – budowania więzi społecznych i wzmacniania ich.
W momencie, kiedy odbiór sztuki przestał skupiać się na obiekcie jako jej materializacji, pozwalając istnieć jej w procesie, czasie i uzewnętrzniać się w postaci relacji wobec i reakcji na widza na zjawiska w których uczestniczą, uwolnił się również nieznany dotąd potencjał wychowawczy sztuki.
Odnosząc się do działań badawczych Claire Bishop z zakresu sztuki partycypacyjnej, w trakcie spotkania zaprezentowany zostanie problem uczestnictwa odbiorcy w odbiorze i tworzeniu dzieła sztuki ze szczególnym uwzględnieniem walorów edukacyjnych wybranych dzieł polskich artystów takich jak np: Krzysztof Wodiczko, Zbigniew Bajek czy Łukasz Surowiec. Jednocześnie podjęta zostanie próba zdefiniowania potrzeb edukacyjnych studentów kierunków artystycznych zainteresowanych działaniami prospołecznymi, z naciskiem na studia z zakresu animacji kulturalnej. Prezentacja będzie zaznaczeniem obszaru, który w obecnym nauczaniu uniwersyteckim uważam za wartościowy i rozwojowy dla studentów, oraz który zarysowuje problematykę działalności artystycznej i edukacyjnej z wykorzystaniem zagadnień z zakresu partycypacji.

„Przynajmniej na chwilę”. Znaczenie twórczej aktywności a samotność kryzysu bezdomności
Katarzyna Kwarcińska, Katedra Socjologii, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Od trzech lat w Dziele Pomocy Im. Świętego Ojca Pio grupa Loretanin uczestniczy w warsztatach plastycznych. Prace powstające w ramach tych warsztatów są pretekstem do budowania relacji między uczestnikami, pracownikami, wolontariuszami, ale także szerszym otoczeniem społecznym, np. poprzez włączanie się grupy w działania promocyjne Dzieła. W ten sposób warsztaty stają się kolejną nitką łączącą osoby w kryzysie bezdomności z siecią pozytywnych interakcji. Nawet niewielkie sukcesy w budowaniu więzi stają się dla osoby w kryzysie bezdomności szansą na zmianę także w innych obszarach (np. motywacja do leczenia). Uczestnicy warsztatu mają okazję opowiedzieć o swoim traumatycznym doświadczeniu bycia bezdomnymi, ale także mieć okazję się od niego na chwilę uwolnić. Użycie symbolicznych ram pomaga tym osobom zarówno mówić, jak i milczeć, odsłaniać i zakrywać, to co dla nich ważne, intymne, trudne lub piękne. Dzielenie się w grupie swoimi przeżyciami i emocjami zapośredniczone przez proces twórczy i samo dzieło jest doświadczeniem sprawstwa i kontroli, co jest szczególnie ważne, gdyż bezdomności towarzyszy także dramat bezradności. Rysowanie, malowanie, komponowanie kolaży to także okazja do relaksu, wyciszenia, odprężenia. Przynajmniej na chwilę.
Podczas swojego wystąpienia przedstawię rolę warsztatów plastycznych w procesie budowania społecznych więzi oraz jako sposobu na empatyczną obecność z osobami w kryzysie bezdomności. To działanie traktuję jako uzupełnienie w stosunku do pracy socjalnej o charakterze naprawczym i resocjalizacyjnym, jaką z reguły objęte są osoby bezdomne.