Zaproszenie na wykład Profesora Marka Zirk-Sadowskiego pt. Prawo w czasach antropocenu
Zaproszenie na wykład Profesora Marka Zirk-Sadowskiego pt. Prawo w czasach antropocenu
Published 1 June 2022 in: News, Section of Sociology of Law - News
Szanowni Państwo,
w imieniu Dyrektor Instytutu Socjologii UJ dr hab. Kai Gadowskiej, prof. UJ mamy przyjemność serdecznie zaprosić Państwa na wykład Profesora Marka Zirk-Sadowskiego pt. Prawo w czasach antropocenu, który odbędzie się w ramach cyklu Spotkań Mistrzowskich Instytutu Socjologii UJ – serii spotkań on-line z wybitnymi przedstawicielkami i przedstawicielami życia naukowego w Polsce i na świecie.
Kilka słów o wykładzie:
Wiedza o antropocenie jest często utożsamiana z ekologią. Różnica jest jednak istotna. Antropocen to kategoria o wiele bardziej dynamiczna i dotykająca samej ontologii naszego świata. Pierwotnie nazwa ta została użyta dla określenia ery geologicznej i jej autorstwo przypisuje się dwóm postaciom: laureatowi Nagrody Nobla P. Crutzenowi i biologowi E. Stoermeremowi. Kategoria geologiczna, oznaczająca przerwanie heliocenu aktywnością cywilizacyjną człowieka okazała się punktem wyjścia dla dostrzeżenia zasadniczej wadliwości ludzkiej cywilizacji technicznej. W tej dyskusji ważne jest jednak, że punktem wyjścia dla podjęcia problematyki Antropocenu stał się opis naukowy, który początkowo budził nieufność podobną do tej, która współcześnie pojawiła się w kontekście pandemii koronawirusa. Zderzenie się tych opisów z mitami postępu, nadały antropocenowi charakter sensacji i pozwoliło mu na zajęcie ważnej pozycji również w kulturze popularnej (masowej). Zjawiska społeczno-polityczne stały się drugim wymiarem procesu przyswajania kategorii antropocenu i doprowadziły do upowszechnienia się wspomnianego naukowego opisu świata pochodzącego z nauk empirycznych. Pojawienie się nowych ideologii politycznych, takich jak powstanie w wielu krajach silnych partii tzw. Zielonych, okazało się zbyt ograniczoną reakcją na problemy cywilizacyjne dostrzeżone przez świadomość antropocenu. Uwikłanie tych partii w gry polityczne demokracji liberalnych osłabiło radykalność głoszonych przez nie postulatów i proponowanych środków służących usuwaniu zagrożenia. Przede wszystkim na tle dyskusji o modelu relacji człowiek – natura, ugruntował się wymiar filozoficzny jako trzeci typ reakcji na problem antropocenu. Niekiedy zasadniczą rolę nie przypisuje się konieczności pojawienia się nowej filozoficznej wizji świata, ale tylko przebudowie humanistyki i przełamania w niej bariery oddzielającej ją od nauk ścisłych i empirycznych. Zdaniem A. Thomas tylko humanistyka i nauki społeczne, są w stanie wyczerpująco opisać to, co możemy utracić niedostrzegając antropocenu, ale pod warunkiem samoprzemiany tych dziedzin wiedzy. Najważniejszym postulatem jest odrzucenia skłonności do separowania kategorii humanistycznych i naturalnych i przez to odpodmiotowienie natury, niedostrzeganie jej usytuowania w wymiarze normatywnym. Wreszcie czwarty swoisty wymiar reakcji na antropocen to prawo i jemu chciałbym poświęcić znaczną część wykładu. Co zaskakujące, prawo ma większe szanse dokonania postulowanego w innych dziedzinach kultury upodmiotowienia natury, choć tylko w sensie prawnym. Po pierwsze, należy zauważyć, że jurysprudencja obywa się bez odwoływania się do programów politycznych i filozofii. Wyznacza cele integrując unormowania prawne i normatywności społeczne (R. Dworkin). Po drugie, rozwój prawa ochrony środowiska, które dzisiaj jest jedną z najważniejszych dziedzin prawa, doprowadził do powstania nowych kategorii prawnych, przygotowujących prawników do rozszerzenia podmiotowości tworów przyrodniczych. Bezpieczeństwo ekologiczne jako instytucja prawa ochrony środowiska (P. Korzeniowski) i zawarta w nim zasada zrównoważonego rozwoju, są znacznym osiągnięciem współczesnych prawodawstw. Lokalny dyskurs prawny nie jest jednak w stanie rozwiązać problemów, które ujawnia antropocen. Muszą być one podejmowane na poziomie międzynarodowym. Głównym problemem jest tzw. Rights of Nature (RoN), który oznacza budowę koncepcji praw natury na wzór koncepcji prawa człowieka. Ten zaskakujący postulat pojawia się w prawniczych dyskusjach na temat skutków antropocenu. Czekamy zatem na nowego Grotiusa, ale czyniącego prawem pozytywnym prawa podmiotowe natury. Nadanie podmiotowości prawnej przyrodzie zrodzi konieczność powołania instytucji międzynarodowych, chroniących te prawa, np. Ombudsmana praw natury.
Profesor Marek Zirk-Sadowski
Wykład odbędzie się 9 czerwca (czwartek) o godz. 18:00 na platformie MsTeams
link do spotkania:
Marek Zirk-Sadowski – profesor nauk prawnych, uczeń prof. Jerzego Wróblewskiego. Od 1990 r. kierował Katedrą Teorii i Filozofii Prawa Wydziału Prawa i Administracji UŁ. Dwukrotnie był Dziekanem Wydziału i Prorektorem UŁ. Był stypendystą rządu włoskiego (1989), Szkockiego Królewskiego Towarzystwa Naukowego (1993). Prowadził badania w zakresie teorii i filozofii prawa (teorie sądowego stosowania prawa, teorie wykładni prawa, aksjologia prawa, analityczna filozofia prawa, hermeneutyka prawnicza, teoria i filozofia prawa UE). Był kierownikiem kilku grantów NCN, m. in.: Problem tożsamości prawa i wspólnej kultury prawnej w teorii prawa; Rola zasady wzajemnego uznania i moralności instytucjonalnej w uzasadnieniu oraz (re)dystrybuowaniu praw człowieka. W latach 2003-2011 był wiceprezydentem Międzynarodowego Stowarzyszenia Filozofii Prawa Filozofii Społecznej (IVR). Od 1994 r. jest sędzią NSA. W latach 2016 do 2022 był Prezesem tego Sądu. Opublikował ponad 200 prac naukowych, w tym kilkanaście książek jako autor i współautor. Najważniejsze to: Rozumienie ocen w języku prawnym (1985), The Polish Transformation from the Perspective of European Integration (współautor, 1997); Accession or Integration? Poland’s Road to the European Union (współautor, 1998); Prawo a uczestniczenie w kulturze (1998); Multicentrism as an Emerging Paradigm in Legal Theory (z zespołem, 2009); Wykładnia w prawie administracyjnym (współautor, 2014); Towards recognition of Minority Groups. Legal and Communication Strategies (z zespołem, 2014). Wprowadzenie do filozofii prawa (3 wyd. w 2021). Od 2010 r. jest redaktorem naczelnym “Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej”, wyd. Wolter Kluwers.
Organizator:
Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Współorganizatorzy:
Interdyscyplinarne Centrum Analiz Społeczno-Prawnych UJ
Sekcja Socjologii Prawa Polskiego Towarzystwa Socjologicznego
