Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Socjologicznego protestuje przeciwko emitowaniu w Wiadomościach TVP materiałów podważające dobre imię członka honorowego PTS Zbigniewa Pełczyńskiego oraz socjologa Jana Jakuba Wygnańskiego.
Profesor Pełczyński został wyróżniony w 1988 r. za zorganizowanie na dużą skalę stypendiów w Oxfordzie dla polskich socjologów, którzy jako środowisko niepokorne borykali się po wprowadzeniu stanu wojennego z trudnościami w podtrzymywaniu międzynarodowych kontaktów naukowych. Kuba Wygnański jest ceniony za wkład w rozwój społeczeństwa obywatelskiego, czego wyrazem było zaproszenie do wystąpienia podczas jednej z głównych sesji plenarnych podczas XVI Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego [1] w Gdańsku we wrześniu bieżącego roku.
Medialny atak na obie osoby służyć miał podważeniu wizerunku organizacji pozarządowych poprzez ukazanie, że ich działacze znają się osobiście, a przecież to naturalne, ponieważ wspólnie uczestniczyli w tworzeniu w Polsce po 1989 roku podwalin trzeciego sektora obejmującego ogół prywatnych organizacji, działających społecznie i nie dla zysku. Należy do niego również Polskie Towarzystwo Socjologiczne, którego działalność wychodzi poza typowe ramy działalności towarzystwa naukowego i odgrywało rolę ważnego aktora społeczeństwa obywatelskiego już w okresie, gdy Polska nie była krajem demokratycznym [2]. Aktywność obywatelska jest bowiem w środowisku socjologicznym uważana za jedno z centralnych wyzwań polskiej demokracji, a za jej barierę zjawisko „próżni socjologicznej” opisane w 1979 r. przez Stefana Nowaka [3] – wówczas Przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Socjologicznego. Zwrócił on uwagę na brak identyfikacji w Polsce z pośrednimi strukturami społecznymi pomiędzy rodziną i grupami opartymi na przyjaźni a narodową wspólnotą. Wnioski z badań Nowaka i innych socjologów stanowiły następnie podstawę opracowanej przez niego ekspertyzy Zarządu Głównego PTS „Społeczeństwo polskie drugiej połowy lat osiemdziesiątych – próba diagnozy stanu świadomości społecznej” opublikowanej u progu transformacji w 1987 r. Po prawie trzydziestu latach nie straciła aktualności zawarta w niej opinia, że „w wielu sprawach różnej doniosłości i różnej rangi poszczególni konkretni ludzie mogliby – sami lub wspólnie z innymi – zrobić trochę, sporo, czy nawet wiele, zarówno dla realizacji dążeń i wartości własnych, jak i dla zaspokojenia potrzeb i dążeń innych ludzi czy grup; w każdym razie znacznie więcej, niż się to dziś u nas obserwuje”.
W tym kontekście nieuzasadniony atak Wiadomości TVP obniżający wiarygodność sektora organizacji pozarządowych jest działaniem uderzającym w podstawy polskiej demokracji. Przeciwko takim działaniom Zarząd Główny PTS postanowił publicznie wyrazić sprzeciw.
Sekretarz ZG PTS
mgr Zbigniew Rykowski
2016.11.10 oświadczenie ZG PTS [4]